عناصر باارزش معماری بومـی منطقه سـیسـتان؛ بر مبنای مولفه‌های اقلیمی معماری پایدار

در این تحقیق بخشی از ساختار معماری بومی ایرانی در منطقه سیستان از منظر ‌مسایل اقلیمی، تکنیک‌های ‌به کار رفته در اجرای ساختمان و نوع برخورد با شرایط سخت و دشوار محیطی (اقلیمی) مورد بررسی قرار گرفته است. امروزه در مبحث معماری پایدار، توجه به ‌مسایل اقلیمی، زیست محیطی و معماری سبز در کنار معماری بومی و پیشین، از ‌مهم‌ترین مباحث مطرح در سطح داخلی و ‌بین‌المللی ‌است. به کمک فناوری‌های پیشرفته در سازه و معماری به همراه مصالح نوین، از ‌یک‌سو شرایط تحقق ‌ایده‌ها و  طرح‌هایی خاص برای معماران و طراحان فراهم شده و  از سوی دیگر جوامع مختلف با چالش آلودگی محیط زیست و مصرف بالای انرژی بر اثر استفاده از این فناوری‌ها و مصالح جدید روبرو هستند.  این ‌چالش‌ها ‌به همراه لزوم توجه به عناصر ارزشمند معماری بومی و سنتی ضرورت این تحقیق در خصوص بخش اقلیمی معماری پایدار را نشان می‌دهد. هدف تحقیق، بازشناخت عناصر ساختاری معماری بومی سیستان در بحث اقلیم و نحوه استفاده از این عناصر بر مبنای نظریات معماری پایدار دوران معاصر ‌است. در پرسش اصلی این مقاله مطرح شده که چه عوامل، شرایط و ویژگی‌هایی در ساختار معماری اقلیمی منطقه سیستان (بومی و کهن) وجود دارد که بتوان در معماری امروز ایران و در راستای بهره‌گیری‌‌‌ در مباحث طراحی  اقلیمی معماری معاصر از آنها بهره گرفت؟ در این راستا روش تحقیق در دو بخش مبتنی بر نگرش توصیفی و مطالعات میدانی در بخش نخست و تطبیق نظریات مطرح شده مولفه‌های اقلیمی معماری پایدار با عناصر ساختاری معماری بومی سیستان در بخش دوم شکل گرفته است. فرضیه این تحقیق بر این پایه است که در صورت شناخت و بهره‌گیری‌‌‌ صحیح از الگوها و اصول حاکم بر معماری گذشته از دیدگاه اقلیمی و ترکیب مناسب با معماری روز می‌توان به معماری پایدار و در عین حال، با هویت دست یافت. نتایج تحقیق نشان می‌دهد  استفاده از عواملی نظیر خارخانه، دورچه، کولک، سورک و نظایر آن راهکارهای اقلیمی بسیار مناسبی هستند که در طول قرن‌های متمادی به عنوان مولفه‌هایی از اصول معماری بومی این منطقه در جهت تقابل با اقلیم سخت آن و تسهیل شرایط زندگی تعریف شده‌اند. از این عوامل با اندک تغییراتی می‌توان در ساختار معماری معاصر ضمن توجه به هویت اصیل معماری ایرانی، در جهت رسیدن به معماری پایدار مرتبط با شرایط اقلیمی استفاده کرد.